Zwarte Piet is het beu!

Zwarte Piet wiedewiedewiet je hoort hem wel maar je ziet hem niet.. ‘Vroeger’ was Zwarte Piet een 'illusive character’. Er werd hard op de deur gebonsd, een basstem klonk: Zijn hier nog stoute kinderen?? Later stond een jute zak met kadootjes in de gang. De een zei dat ie zwart zag door het roet van de schoorsteen, een ander beweerde dat Piet donker getint was omdat hij uit een warm land kwam. Op de verpakking van je chocoladeletter lachte een vrolijk, chocoladebruin ne..eh..afrikaantje je toe. Op de foto in de krant leek de knecht van Sinterklaas eerder zwart van het roet. De Sint oogde licht getint of ‘blank’. Zijn haar en baard waren in ieder geval wit (vanwege de leeftijd van de bisschop of.. een verwantschap met de illustere tovenaar Gandalf?..) maar of zijn huid ook donker getint was? Hij kwam immers ook uit dat warme land? Dat kon ik met m’n luie oog allemaal niet zien..

De Heere Jezus werd op de zondagschool plaatjes ook altijd afgebeeld als een blank lijkend persoon, in plaats van een inwoner uit het Midden-Oosten. Dan zou je toch eerder zwarte krullen verwachten en geen slijk bruinig haar en blauwe ogen? Tegenwoordig zijn de Sint en zijn Pieten zichtbaarder geworden in het straatbeeld. De Pietjes zijn eerder chocoladebruin geschminkt dan ‘zwart van het roet’. Men zegt dat dat is overgenomen van de TV Pieten, die zouden bruiner geschminkt worden omdat dat mooier overkomt met de belichting in de TV studio’s.

Boze tongen beweren dat Zwarte Piet racistisch is. Geen enkel kind die weet wat dat moeilijke woord betekent. Hoewel er ook kleine ettertjes zijn die een klasgenootje plagen omdat deze er iets anders uitziet dan zij, zoals de schrijver van dit stukje ervaren heeft.. maar hoe of wat de Grote Mensen dat noemen..? Maar Pietje gaat het niet in z’n kouwe kleren zitten. ‘Wat heb ik misdaan?’ vraagt hij zich af. ‘Ik heb Sinterklaas al die jaren trouw gediend als seizoenarbeider, en de kadootjes bij de kinderen gebracht. De rest van het jaar zat ik op de grote vaart. Daarom draag ik een gouden ring in mijn oor dat is een oud zeemansgebruik..’ vertrouwde Piet, die eigenlijk Pedro heet, mij toe. ‘Die lui zijn gewoon jaloers omdat ik zo’n goeie betrekking heb bij Sinterklaas. We hebben een uitstekende CAO plus een ‘dertiende maand’ vanwege de nachtdiensten die we draaien..’

Waarom heet je eigenlijk ‘Piet’ Piet? vroeg ik hem.

‘Ik heb me laten vertellen omdat de eerste hulp van Sint ‘Piet’ werd genoemd. Dus hebben ze dat zo maar gelaten, dat is ook makkelijker voor de kinderen, snap je?’

‘Hoe lang wil je nog voor Sinterklaas blijven werken?’

‘Zo lang als het mij bevalt en aangezien de beloning niet gering is voor die paar weken per jaar zul je mij voorlopig nog in Holland zien!’

‘Dat is fijn, Pedro. Tot volgend jaar dan!’

Sinterklaas musical Het boek van Jaap 1979

Een huis in een schoen 1971

Het Beste Sinterklaas verhaal

Schoorsteen Piet

Ik vraag mij af waarom de makers van het NTR Sinterklaasjournaal, toen ze in 2001 met het programma begonnen, niet eerder wat meer variatie in de Pietjes hebben aangebracht, variatie in haardracht en kleding bv. Nu blijkt dat er al eerder bezwaren zijn geuit omtrent de hulp van Sinterklaas onder bepaalde bevolkingsgroepen in Amsterdam (de Bijlmer). In de provincie waren die wanklanken niet te horen, afgezien van een optreden van enkele bezwaarmakers in de praatshow van Sonja Barend eind jaren 90 ‘der vorige eeuw’. In het milieu waar Gooise programmamakers zich in bewegen zou men allang bekend moeten zijn geweest met acties als ‘Zwarte Piet Zwart Verdriet’.

Misschien heeft men zich niet aan deze wanklanken willen storen en slechts gepoogd een leuk en gezellig programma te maken. Nu zijn die wanklanken luider geworden en krijgen deze aandacht in de media. In het populaire Sinterklaas journaal zien de Pieten (al lang niet meer ‘zwarte piet’ genoemd, maar hebben ze andere grappige namen zoals: Pietje verliefd, Piet Lut, Pietje Precies, Zielepiet etc.) er over het algemeen allemaal hetzelfde uit: Gezichtskleur chocolade bruin, zwart krulhaar, zelfde type kostuum.
Op de gemiddelde werkvloer is ook niet iedereen hetzelfde, je hebt mensen met bruin, blond of zwart haar. De kleding onderscheidt de tv Pieten ook niet echt van de taak die ze hebben. De brede schoorstenen, waar de Piet door zou moeten gaan, zien we alleen nog bij oude, voorname huizen. De meeste kinderen groeien op met CV, soms heeft men een houtkachel in huis. Hoe zorgt Piet ervoor
dat het schoentje toch gevuld kan worden als men geen brede schouw -meer- heeft? Het Sinterklaasjournaal heeft in 2015 een oplossing bedacht: Met een magische toversteen konden de Pieten de deur openen en hoeften ze niet meer door de schoorsteen! (Vroeger dacht ik overigens dat Piet het cadeau op een handige manier door de nauwe schoorsteen gooide, en er niet door hoefde te kruipen) Het idee van de toversteen sprak mij niet echt aan. Ze konden de steen kwijtraken of deze kon gestolen worden. Verder maakt dit concept geen onderdeel uit van de Sinterklaas ‘canon’ maar is het een toegevoegd verzinsel, hoe creatief deze ook mag wezen. Een alternatief zou kunnen zijn als Piet het kleine schoencadeautje door de brievenbus gooide als de kinderen hun schoentje op de deurmat plaatsten of ze kunnen het klompje, laarsje of sneakertje buiten, onder een afdak zetten of in de schuur. Iedere Piet heeft zijn eigen ronde -zoals een postbode- dus weet deze op zeker moment wel waar de diverse schoentjes staan. Voor veel mensen is Zwarte Piet niet iemand met een donkere huidskleur maar is hij letterlijk 'zwart van het roet'. Tegenstanders van Zwarte Piet lachen hierom omdat Piets gezicht zwart ziet ‘van het roet’ terwijl het kostuum smetteloos schoon blijft! Mijn –kinder- idee dat de Piet niet DOOR de schoorsteen gaat zou dit kunnen verklaren. ‘Schoorsteen Piet’ zou daarom in een werktenue gestoken kunnen worden van blauwe, denim/overall stof, waarop enige vieze, smoezelige vlekken zijn aangebracht. Een rommelige, donkere haardos kunnen hebben. Een zwart of donkergrijs gezicht, net wat geschikt is onder studiolampen. Natuurlijk is de Piet zwart omdat donkere schmink de vertolker van de Piet het meest onherkenbaar maakt, net zoals Sints
gezicht zit verborgen onder een laag haar, een lange baard + een snor om de speler onherkenbaar te maken. Maar de tegenstanders zijn niet erg geïnteresseerd in dergelijke argumenten en willen het eigen gelijk aan anderen (voorstanders van Zwarte Piet) opleggen. En daar is niet iedereen van gediend..

Intussen zijn de Pieten in het Sinterklaasjournaal aangepast (na enige seizoenen van uitproberen) en zien ze eruit zoals op bovenstaande afbeelding. Hoewel tegenstanders van de klassieke Piet dat ook nog teveel schmink vinden houden de makers van het populaire programma het voorlopig bij de 'Roetveeg' variant. Hieronder een screenshot van de tegenwoordige HoofdPiet. 

Foto's van personages uit het SinterklaasJournaal